ترکیه مرمره

محوطه باستان شناسي تروا، چاناکاله

مکان میراث جهانی یونسکو 1998

تروی یا تروا به گونه ای که در حماسه ایلیاد هومر آمده است، در ورودی داردانل 30 کیلومتری غرب چاناکاله قرار دارد. این تنگه پس‌زمینه افسانه هیرو و لیندر، عشاق نامدار اساطیر یونان، است. همچنین جایگاه ویژه ای در تاریخ دارد. در سال 480 پیش از میلاد، ارتش ایرانی خشایارشاه اول، از روی یک پل شناور نظامي از این تنگه گذر کرد و اسکندر مقدونی نیز در سال 334 پیش از میلاد در لشکرکشی خود علیه ایران همین کار را انجام داد. این تنگه همواره به عنوان دروازه ورودی از مدیترانه به استانبول و دریای سیاه، اهمیت راهبردی و اقتصادی زیادی داشته است. "باد ثروت را به تروا آورد". در حقیقت، وزش باد شدید شمالی در این ناحیه، گذر از داردانل را کاری دشوار نمود و جریان متضاد آب های زیرین اوضاع را حتی بدتر کرد. ملوانان متوجه شدند که با قرار دادن یک تور عمیق در زیر قایق می توانند جریان متضاد آب را در تله بیندازند و از تنگه گذر کنند. در هر حال، قایق ها باید در بندر‌های تروا انتظار می کشیدند و چون تروا درست در مسیر تقاطع قرار داشت، تجارت این شهر را بی نهایت ثروتمند نمود. شکوفایی موجب ثروت فرهنگی شد و کاوش ها، ثروتی را برابر با آنچه در ایلیاد آمده بود، تأیید کرده اند.

حفاری ها، توالی هایی تشکیل شده از نه چینه که نمایانگر نه دوره هستند را شناسایی کرده اند. لایه دیگری در سال 2019 کشف شد که پیشینه تروا را به 3600 سال پیش از میلاد می رساند. تروای لایه 7، که حدود قرن سیزدهم پیش از میلاد در آتش ویران شده، احتمالا شهر پادشاه پریاموس است که در ایلیاد هومر توصیف شده است. هومر، تروا را در داستان های شاه پریاموس، هکتور، پاریس و هلن زیباروی جاودانه کرد. اسب تروای چوبی نمادین، یادآور جنگی افسانه ای است. کاوش های اخیر، در این امر که تروا یک شهر آناتولی است، شکی باقی نگذاشته اند. کشف یک تپه از عصر مس در داردانل، شکاف تاریخی را برطرف نمود و مهر لووی کشف شده، پیوند لووی بودن شهر را اثبات کرده است. متون هیتی درباره معاهده ای میان هیتی ها و شاهزاده آلاكشاندو از ویلوشا كه با نام اسكندر ایلیوس شناخته می شود، توضیح می دهند و در ایلیاد با نام پاریس تروا بهتر شناخته می شود. تروای یونانی در دوران مفرغ "ویلوسا/ تاریسا" نامیده می شد. تروا همچنین رسماً تبار خود را به واسطه آینیاس از امپراتوری روم می داند. اکنون، بارو‌‌های شهر تروای 6، یادآور مقاومت شهر بزرگ هومری در برابر یونانیان است. معبد آتنا، مجتمع مگارون مرکزی در تروای 2، کاخ پریام از تروای 6، پرستشگاه دمتر، اودیون و مجلس شورا در آن نزدیکی از دوره رومیان، همچنان در شرایط نسبتاً خوبی به سر می برد. موزه جدید تروا، اشیای گرانبهای این مکان و گنجینه های بسیاری از تروا را در خود جای داده است. امید است گنجینه هایی که هاینریش شلیمان با خود برد، روزی به خانه واقعی خود بازگردد. در 30ام سپتامبر 1996، دولت ترکیه مکان تروا و اطراف آن را "پارک تاریخی ملی" اعلام کرد و این مکان در فهرست میراث جهانی یونسکو 1998 جای گرفت.

منطقه جنگی چاناکاله (داردانل) و گلیبولو (گالیپولی) در جنگ جهاني اول، چاناکاله

فهرست آزمایشی میراث جهانی یونسکو 2014

چاناکاله و گالیپولی به خاطر نبردی که در آغاز جنگ جهانی اول در اینجا رخ داد، در جهان مشهور هستند. در ترکیه ، این نبرد به "نبرد چاناکاله" و در غرب به "لشکرکشی گالیپولی" معروف است. نبرد گالیپولی در شبه جزیره گالیپولی، در فاصله 17 فوریه 1915 تا 9 ژانویه 1916 رخ داد. بريتانيا، فرانسه و روسیه، قدرت های آنتانت یا متفقین جنگ جهانی اول، با تسخیر تنگه های ترکیه، در‌پی ناتوان سازی امپراتوری عثمانی بودند. این امر، قسطنطنیه، پایتخت عثمانی (استانبول امروزی) را در معرض بمباران ناوگان جنگی متفقین قرار می داد و آن را از بخش آسیایی امپراتوری جدا می کرد. با شکست امپراتوری عثمانی، کانال سوئز امن شده و مسیر آماد از راه دریای سیاه به بندر‌های روسيه در تمام مدت سال باز می شد. تلاش ناوگان متفقین برای ورود به داردانل در فوریه 1915 نافرجام ماند و با نبرد آبی خاکی آوریل 1915 در شبه جزیره گالیپولی ادامه یافت. در ژانویه 1916، پس از جنگ هشت ماهه، با حدود 250000 نفر تلفات از هر دو طرف، لشکر‌کشی زمینی رها شد و نیروهای مهاجم عقب نشینی کردند. این یک شکست دهشتناک برای جنگ افروزان به ویژه وینستون چرچیل بود، حال آن که این نبرد یک پیروزی بزرگ برای عثمانی محسوب می شد. در ترکیه، این رویداد لحظه دگرگونی در تاریخ این کشور به شمار می رود و آخرین خیزش در دفاع از مام‌میهن، همزمان با افول امپراتوری عثمانی است. این نبرد، پایه و اساس جنگ استقلال ترکیه و هشت سال پس از آن، اعلام جمهوری ترکیه را رقم زد، و مصطفی کمال آتاتورک، که به عنوان فرماندهی گالیپولی شناخته شد، بنیانگذار و رئیس‌جمهور آن محسوب گردید. این رزمگاه ها اکنون پارک ملی هستند؛ همراه با گور‌های جنگ، یادمان های بسیار و مصنوعات جنگی، همگی به عنوان "مکان و اشیای تاریخی" ثبت شده اند.

محوطه باستان شناسي آسوس، چاناکاله

فهرست آزمایشی میراث جهانی یونسکو 2017

آسوس شاید یکی از دیدنی ترین و باشکوه ترین شهر‌های باستانی ترکیه باشد. این شهر باستانی بر روی یک تپه سنگلاخ، در قلمرو روستای جدید ترکیه در بهرام‌کاله، در 17 کیلومتری جنوب ناحیه آیواجیک در استان چاناکاله، جای گرفته است. این مکان دورنمایی زیبایی از جزیره لزبوس به دست می دهد. شواهد باستان شناسی، دال بر وجود سکونت در این منطقه از اوایل عصر مفرغ است. قرن چهارم پیش از میلاد دوره شکوفایی بزرگ برای آسوس بود، هنگامی که هرمیاس آتارنئوس، شاگرد و بعدها پدر زن افلاطون، بر این شهر و نیز باقی مناطق ترواد (شبه جزیره بیگای امروزی) و لزبوس حکومت می کرد. در سال 348 پیش از میلاد، ارسطو به آسوس آمد و یک مدرسه فلسفه، بنیاد نهاد که سه سال در آن تدریس نمود. از این شهر می توان در دو بخش بازدید کرد: آکروپولیس (شهر علیا) و شهر پایینی (سفلی). آکروپولیس، نخستین معبد دوریک آناتولی، معبد آتنا، باروی استحکامات و یک مسجد ترک از دوره آغازین را میزبانی می کند. شما می توانید مسیر را تا شهر پایینی ادامه دهید و از آگورا (میدان عمومی)، مجلس شورا و ورزشگاه بازدید کنید و در محل تئاتر از دورنمای لزبوس لذت ببرید.

بورسا و جومالی کیزیک: تولد امپراتوری عثمانی، بورسا

مکان میراث جهانی یونسکو 2014

امپراتوری عثمانی یکی از مهمترین امپراتوری‌های جهان و شاید یکی از پردوام ترین آن ها با 600 سال حکومت بود. امپراتوری های هیتی، روم و عثمانی از ویژگی های مشترک بسیاری مانند حقوق عرفی، احترام به تمامی باورهای مذهبی، حمایت دولتی از تجارت و تضمین امنیت و عدالت برخوردار بودند. ترک ها از آسیای میانه آمدند و در سال 1071 میلادی، بیزانسی ها را در مرز شرقی شکست دادند و وارد آناتولی شدند. قبیله های ترک بسیاری در آناتولی جای گرفتند و در سال 1299 یکی از این قبیله ها به سرکردگی عثمان، در نزدیکی بورسا در سوعوت، بذر یک امپراتوری جهانی را کاشت. کلمه "عثمانلی" برگرفته از "عثمان"، در غرب "Ottoman" شناخته می شود.

خیلی زود، عثمان و پسرش اورهان، امپراتوری را گسترش دادند و نخستين پایتخت آن را به بورسا منتقل کردند. بورسا در فاصله سال‌های 1335 تا 1363 پایتخت امپراتوری عثمانی بود. در زبان عثمانی، از این شهر با نام "حداوندگار" به معنای "هدیه خدا" یاد شده است. چندین یادمان از دوره آغازین عثمانی در بورسا بر جای مانده، مانند مسجد اولو (مسجد جامع بورسا)، بازار سرپوشیده یا بازار ابریشم، مسجد یشیل و آرامگاه عثمان و اورهان. منطقه قلعه، خانه های بسیاری را در بر دارد که بازتابی از واپسین معماری عثمانی هستند. کوه اولوداغ، المپوس میسیان باستانی، مشرف بر بورسا بوده و یک پیست اسکی شناخته شده است. بورسا همچنین حمام های آبگرم، عمارت‌های قدیمی عثمانی، کاخ ها و چندین موزه دارد.

جومالی کیزیک یک روستای محبوب در 10 کیلومتری بورسا است که سبک آغازین معماری عثمانی را در خانه های شخصی حومه ای نشان می دهد. این مکان به عنوان یک روستای "واکیف" (یا وقف، موقوفه خیریه طبق شرع اسلامی) در دامنه کوه اولوداغ در زمان حکمرانی سلطان اورهان غازی عثمانی (1360-1326) ساخته شده است. جومالی کیزیک 270 خانه تاریخی را در خود جای داده است. اغلب خانه های جومالی کیزیک سه طبقه هستند. این خانه ها به صورت پیوسته ساخته شده اند تا فضای برادری، همکاری و حسن هم جواری را برقرار کند. در زمان ساخت خانه ها، حریم خصوصی خانواده از ملاحظاتی مهم بود. مصالح مورد استفاده، چوب، خشت خام و قلوه سنگ بود، اگرچه خیابان های سنگفرش آن باریک هستند و همچنان سیستم زهکشی قرون وسطی را نشان می دهند. بورسا و جومالی کیزیک در کنار هم معرف پیدایش یك نظام شهری و روستایی هستند كه برای شکوفا سازی و تضمین توسعه نخستین پایتخت امپراتوری عثمانی ایجاد شدند.

نواحي تاريخي استانبول، استانبول

مکان میراث جهانی یونسکو 1985

استانبول پایتخت دو امپراتوری بزرگ بود: امپراتوری روم شرقی (بیزانس) و امپراتوری عثمانی. استانبول، که حدود 1600 سال به عنوان پایتخت عمل نموده است، شاید غنی ترین موزه فضای باز در جهان باشد. تاریخ دیرپا و چندگانگی فرهنگی این شهر، در ساختار‌های بی شمار ارزش های فرهنگی بیکران آن بازتاب یافته است. مکان میراث جهانی یونسکو عبارتند از ساختمان‌ها و سازه هایی مانند سارای بورنو (در انگلیسی "Seraglio Point" گفته می شود)، کاخ توپکاپی، مسجد ایاصوفیه، مسجد سلطان احمد (معروف به "مسجد کبود")، ایاارینه ، مسجد زیرک، مسجد سلیمانیه، ایاصوفیه کوچک و باروهای قسطنطنیه. مناطق تاریخی استانبول گروهی از مکان‌ها را در ناحیه فاتیح شامل می شود و در سال 1985 به فهرست میراث جهانی یونسکو افزوده شد.

مسجد سلیمیه و مجتمع اجتماعی آن، ادیرنه

مکان میراث جهانی یونسکو 2011

نامور‌ترین معمار دوره عثمانی بی شک میمار سینان (معمار سینان) است که در قرن شانزدهم و در زمان اوج امپراتوری عثمانی در عهد سلیمان بزرگ می زیست. مسجد سلیمیه در ادیرنه، هادریانوپولیس باستان، قرار دارد که پیش از استانبول پایتخت امپراتوری عثمانی بود. سینان مسجد سلیمیه را "شاهکار" خود می دانست. وی مسجد سلیمیه (1575-1575) را در 80 سالگی در دوران سلطان سلیم دوم بنا کرد. محل مسجد، گواهی بر این موضوع است که سینان همچنين یک برنامه‌ریز شهری بی نظیر بوده، زیرا مسجد را می توان از فاصله زیادی دید. این مسجد اوج طرح های سینان با گنبد مرکزی است، گنبد بزرگ مرکزی بر روی هشت ستون عظیم بالا رفته که در میان آنها دالان های فرورفته شکوهمندی قرار دارد. مسجد سلیمیه بهترین نمونه مساجد هشت ستونی است. گنبد‌های زیبا سر به فلک ساییده و مناره های باریک و بلندمرتبه جلوه‌گاه معماری مسجد عثمانی هستند. با این وجود تعداد کمی از مساجد تا این حد، از نظر بصری خیره کننده و از نظر معماری قابل توجه هستند. مجتمع مسجد سلیمیه بسیار بزرگ است و ابعادی 130 در 190 متر دارد و یک مسجد، دو مدرسه چهار گوشه، یک آراستا (مجتمع فروشگاهی) و یک مدرسه علمیه را در خود گنجانده است. این گنبد بر روی هشت گنبد مقرنس کاری شده قرار دارد که بر هشت ستون بزرگ استوار است. مقرنس ها بیرون زده و بالارونده هستند که نمایی با برآمدگی ایجاد می کنند و فضای باز‌تری را در زیر پديد می آورند تا بدون تداخل ستون ها، دیدی مستقیم به سمت گنبد فراهم کنند.

ایزنیک، بورسا

فهرست آزمایشی میراث جهانی یونسکو 2014

ایزنیک باستان، نیقیه (نیسیا) خوانده می شد که بیشتر به دلیل میزبانی دو شورای وحدت کلیسایی شهرت داشت. ایزنیک در کنار دریاچه ایزنیک (دریاچه باستانی آسکانیوس)، در 75 کیلومتری بورسا و 150 کیلومتری استانبول قرار دارد. نیسیا در ارتباطی تنگاتنگ با شوراهای یکم و دوم نیسیا (که بعدها به عنوان نخستین و هفتمین شوراهای کلیسای مسیحی شناخته شد) و اعتقادنامه نیسیا است، آنچه محصول شورای اول و یک بیانیه اعتقادی است که در آیین نیایش مسيحي استفاده می شد. این شهر همچنین در ادامه جنگ چهارم صلیبی در سال 1204 تا زمان بازپس‌گیری قسطنطنیه توسط بیزانس در سال 1261، پایتخت امپراتوری نیسیا بود. این شهر باستانی از همه سوی با باروی استحکامات احاطه شده است. این باروها به نوبه خود، با خندق دوتایی در بخش هایی از زمین احاطه شده اند، بخش هایی که دارای بیش از 100 برجک در مکان های مختلف است. دروازه های بزرگ در سه پهلوی این بارو که محدود به خشکی هستند، تنها راه ورودی شهر بودند. باروی باستانی، با برج ها و دروازه های آن، به خوبی محفوظ مانده اند. ویرانه های مساجد، حمام ها و خانه هایی که در باغ ها پراکنده هستند و ساختمان های آپارتمانی که اکنون بخش بزرگی از فضای داخلی استحکامات رومیان و بیزانس را اشغال کرده اند، گواه آن است که مرکز شهر روزگاری در دوران عثمانی، مکانی پر‌اهمیت بوده است. بیرون از این دیوارها بقایای یک کاریز باستانی وجود دارد. کلیسای خواب، کلیسای اصلی ارتودوکس یونانی در نیسیا، از نظر معماری یکی از مهمترین کلیسا‌های بیزانس در آسیای صغیر بود. ایاصوفیه نیسیا، جایی که دومین شورای نیسیا در آن برگزار شد، با تسخیر شدن این شهر توسط عثمانی ها در سال 1337 به مسجد تبدیل شد. در دوره عثمانی، ایزنیک به خاطر تولید کاشی شهرت بسیار یافت. کاشی های سرامیکی ازنیک، زینت بخش مسجد سلطان احمد استانبول است که در غرب به "مسجد کبود" مشهور است. هم اکنون، کاوش ها در کوره های عثمانی، جایی که زمانی کاشی های تاریخی ایزنیک در آنجا ساخته می شد، در جریان است.

پل اوزون کوپرو، ادیرنه

فهرست آزمایشی میراث جهانی یونسکو 2015

ادیرنه، هادریانوپولیس باستان و پایتخت پيشين امپراتوری عثمانی پيش از استانبول، میزبان شاهکار‌های بسیاری از جمله مسجد معروف سلیمیه و پل های متعدد است. پل اوزونکوپرو، طولانی ترین پل سنگی جهان، در قرن پانزدهم به دستور سلطان مراد دوم عثمانی بر روی رودخانه ارگنه ساخته شد. این پل 1392 متر درازا و 174 تاق ضربی دارد.

مجتمع کاخ ییلدیز، استانبول

فهرست آزمایشی میراث جهانی یونسکو 2015

مجتمع کاخ ییلدیز، اقامتگاه سلطان در اواخر قرن نوزدهم، روی تپه ای مشرف به بسفر جای دارد. زمین های کاخ ییلدیز در اوایل قرن هفدهم توسط سلطان احمد اول به تملک درآمد و سلطان مراد چهارم و سلطان سلیم سوم از آن برای تفریح بهره بردند. آنها عمارتی را به نام والده مهرشاہ سلطان، مادر سلطان سلیم سوم به آن افزودند. اگرچه در زمان سلطان های مختلف بناهای بسیاری ضمیمه شد، تنها در زمان سلطنت عبدالحمید دوم در اواخر قرن نوزدهم بود که کاخ سلطنتی در ییلدیز بنا شد. پیشینیان عبدالحمید در کاخ دولماباغچه ساکن بودند و کاخ ییلدیز تنها میان سال‌های 1889 و 1909 به عنوان تختگاه سلطان استفاده می شد، پس از آن بار دیگر کاخ دولماباغچه به اقامتگاه سلطنتی تبدیل شد. قسمت های اصلی مجتمع کاخ ییلدیز عبارتند از عمارت چادر، عمارت مالت، عمارت شاله، سالن اپرا و تئاتر، موزه کاخ، کارخانه ظروف چینی سلطنتی و دفاتر دولتی. مسجدی که جمعه ها در خلال آیین سلاملیک (مردانه) توسط سلطان عبدالحمید به کار می رفت، بخش دیگری از این مجتمع است. امروزه مجتمع ییلدیز به عنوان پارک و موزه عمل می کند و عمارت شاله برای میزبانی مهمانی های خصوصی استفاده می شود.

مجتمع نور عثمانیه، استانبول

فهرست آزمایشی میراث جهانی یونسکو 2016

مسجد نور عثمانیه یک مسجد قرن هجدهم است که بخشی از یک مجتمع در ناحیه تاریخی فاتح در استانبول است. این نام از "نور عثمان"، برگرفته از سلطان عثمان سوم عثمانی (1754-1730) است، همچنین به خاطر پنجره های بسیاری است که نور فراوانی را به داخل مسجد راه می هد. ساخت مسجد نخست در زمان سلطان محمود اول در نیمه قرن هجدهم آغاز شد؛ اما در دوران سلطان عثمان در سال 1755 پایان یافت. این مجموعه که در ترکی به عنوان "کلیه" شناخته می شود، مشتمل بر یک مسجد، یک مدرسه، یک مهمانسرا (نوانخانه عمومی)، یک مقبره یادبود، یک آب نمای عمومی و یک کتابخانه با گنجینه ای غنی از کتاب ها و نسخه های خطی بی نظیر است. مجتمع نور عثمانیه به دلیل عناصر معماری سبک باروک همچون تزئینات اغراق شده، گنبد بزرگ، تمرکز بر نور، فراوانی پنجره ها، محراب فرو‌رفته و حیاط چند گوش، نخستین نمونه معماری عثمانی به سبک باروک محسوب می گردد.

مجتمع سلطان بایزید دوم: یک مرکز درمان پزشکی، ادیرنه

فهرست آزمایشی میراث جهانی یونسکو 2016

ادیرنه، هادریانوپولیس باستان و پایتخت پيشين امپراتوری عثمانی پيش از استانبول، میزبان شاهکار‌های بسیاری از جمله مجتمع سلطان بایزید دوم است. این مجتمع مشهور‌ترین نمونه "کلیه" است، مجتمعی از ساختمان‌هایی با معماری عثمانی با مرکزیت یک مسجد. ساخت این مجتمع در سال 1484 آغاز شد و در سال 1488 برای بازدید عموم باز شد. این بنا با پشتیبانی سلطان بایزید دوم ساخته شد. این مجتمع، در کنار دیگر موارد، یک مسجد، بیمارستان (دار الشفا)، دانشکده پزشکی، دو مهمانخانه و یک پل را در خود جای داده است. این بیمارستان برای چهار قرن خدمت رسانی می کرد و با توجه به جنبه هایی از قبیل سیستم برنامه ریزی مرکزی، جزئیات تهویه و روشنایی، اتاق های تابستانی و زمستانی بیماران و یک سن موسیقی "رویکردی کلی‌‌نگر" به پزشکی و درمان اختلالات روانی نشان داد. این سازه هم اکنون میزبان موزه ویژه تاریخ پزشکی است.

طراحی، استانبول

شبکه شهر‌های خلاق یونسکو